کارتون کردگدن از مثالهای خوبی است که میتواند نظریه عینک ذهن کانت را خیلی رسا بیان کند که خلاف نظریه قدیم است. در باور کانت، هر تصویری از جهان خارج که وارد ذهن میشود، در قالب و شاکلۀ ذهن میافتد و شکل او را به خود میگیرد و آن گاه است که ادارک میشود. ذهن انسان یک ساختار «ماتقدم» یا پیشینی دارد و دوازده مقوله این ساختار را ساختهاند. یک کاسۀ فلزی را فرض کنید که دوازده جایش ضربه خورده و تورفتگی دارد. هر مایهای که در این کاسه بریزید، فورا شکل ظرف را به خود میگیرد و حتما آن دوازده تو رفتگی را پر میکند و این مایه به شکل آن ظرف در میآید. مایه فقط ماده ادارک است؛ اما ذهن برای ادراک نیاز به صورت هم دارد و صورت به واسطه این ظرف شکل میگیرد. اما هر کسی بسته به قابلیتهای فیزیکی و ذهنی و ... فرهنگیاش، ظرفی برای خود دارد. به عبارت دیگر، ظرف هر کس بسته به عواملی که مخصوص خود اوست، شکل گرفته و ادارک هر کس از جهان ویژۀ خود اوست. نتیجه آن که نمیتوان توقع داشت که ادراک من و تو عین هم باشد.
قبول نظریه کانت نتایج بسیار مهمی دارد از جمله مدارا و تساهل و تسامح نسبت به ادراک و رفتار دیگران و اینکه هر کس حقیقتی برای خود دارد و اعتقاد به خرده حقایقها و خرده عقلها. در حوزۀ عملی نیز اعتقاد به اخلاقها و رد اخلاق واحد.
مشکلی که پیش میآید، نسبیتگرایی در حوزۀ عمل است که آن را نیز باید با قرارداد رفع کرد. یعنی آدمها مثل بچه آدم مینشینند کنار هم و با کمی گذشت و مدارا، بر سر اصولی توافق میکنند و میگویند فعلا ما بر اساس این اصول عمل میکنیم تا ببینیم بعدا چه میشود.
در این کارتون، جناب کرکدن هر چی که می بینه یک شاخ محترم وسطشه. این مثال خوبیه برای نظریه کانت. به عکسهای افتاده روی زمین هم توجه کنید.
برگرفته ازآوازباران
نویسنده: دکتر عبدالحسن نوریان
برای مطالعه مقاله به ادامه مطلب بروید
ادامه مطلب ...
تا اینکه کتیبه ای از سوی پروردگارشان بر آنان نازل شد !
ده فرمان :
1- هیچ انسانی ، انسان دیگر را نکُشد .
2- هیچ انسانی ، به انسان دیگر تجاوز نکند .
3- هیچ انسانی ، به انسان دیگر دروغ نگوید .
4- هیچ انسانی ، به انسان دیگر تهمت نزند .
5- هیچ انسانی ، از انسان دیگر غیبت نکند .
6- هیچ انسانی ، مال انسان دیگر را نخورد .
7- هیچ انسانی ، به انسان دیگر زور نگوید .
8- هیچ انسانی ، بر انسان دیگر برتری نجوید .
9- هیچ انسانی ، در کار انسان دیگر تجسس نکند .
10- هیچ انسانی ، انسان دیگر را نپرستد !
پس از آن سالیان سختی بر شیطان و همدستانش گذشت ،
تا اینکه روزی شیطان ، چاره ای اندیشید .
او گفت :
ای دوستان ، کلمه ای یافته ام که بسیار از او بیزارم
اما به زودی با افزودن تنها همین یک کلمه به ده فرمان ، همه چیز را به سود خودمان ، تغییر خواهم داد و ده فرمان چنین شد :
1- هیچ انسانی ، انسان مؤمن دیگر را نکُشد .
2- هیچ انسانی ، به انسان مؤمن دیگر تجاوز نکند .
3- هیچ انسانی ، به انسان مؤمن دیگر دروغ نگوید .
4- هیچ انسانی ، به انسان مؤمن دیگر تهمت نزند .
5- هیچ انسانی ، از انسان مؤمن دیگر غیبت نکند .
6- هیچ انسانی ، مال انسان مؤمن دیگر را نخورد .
7- هیچ انسانی ، به انسان مؤمن دیگر زور نگوید .
8- هیچ انسانی ، بر انسان مؤمن دیگر برتری نجوید .
9- هیچ انسانی ، در کار انسان مؤمن دیگر تجسس نکند .
10- هیچ انسانی ، انسان دیگر را نپرستد ! مگر اینکه بسیار مؤمن باشد !
و اینک ای دوستان
به سوی انسانها بروید و به وسوسه بپردازید
و کاری کنید که هیچ کس ، هیچ کس را مؤمن نپندارد ، جز آنان که از دنیا رفته اند .